ورزش در مبانی اسلام

مقاله ورزش در مبانی اسلامتربیت و بازی کودکان

حضرت علی (ع) می فرمایند: رحمت خدا بر پدری که در راه نیکی و نیکوکاری به فرزند خود کمک کند، به او احسان نماید و چون کودکی، رفیق دوران کودکی وی باشد و او را عالم مودب بار آورد.

پیامبر اکرم (ص) فرموده اند: آن کس که نزد او کودکی است باید در پرورش او، کودکانه رفتار نماید.

در مورد توجه حضرت رسول (ص) به بازی و ورزش کودکان، امام صادق (ع) می فرمایند:

یکی از شب ها پیامبر اکرم (ص) همراه حسن و حسین (ع) وارد خانه حضرت فاطمه (س) گردید. پیامبر اکرم به فرزندانش فرمودند برخیزید و با یکدیگر کشتی بگیرید. آن دو کودک برخاستند و به کشتی گرفتن مشغول شدند...

 برگزاری مسابقه

پیامبر اکرم (ص) به عنوان رهبر جامعه اسلامی و فرمانده سپاه اسلام جهت تقویت بنیه نظامی اصحابش مسابقاتی ترتیب می داد و بعضی اوقات خود نیز در آن مسابقات شرکت می نمود.

امام سجاد (ع) می فرمایند: رسول خدا (ص) مسابقات اسب دوانی برگزار می کرد و به برنده مسابقه چند مثقال نقره جایزه می داد.

امام صادق (ع) می فرمایند: اعرابی به مدینه آمد و به پیامبر خدا پیشنهاد مسابقه شترسواری کرد. پیامبر قبول کرد. در این مسابقه، شتر پیامبر از شتر اعرابی عقب ماند، پیامبر به اصحاب فرمود: شما این شتر را بالا بردید و خداوند دوست داشت که او را پایین آورد. کوه ها برای کشتی نوح، گردن فرازی کردند، و کوه جودی، تواضعش از همه بیشتر بود. به همین جهت خداوند کشتی نوح را بر کوه جودی فرود آورد.

امام سجاد (ع) در جایی دیگر می فرمایند: هنگامی که پیامبر اکرم (ص) از جنگ تبوک باز می گشتند مسابقه شترسواری ترتیب داد. با شتر غضباء که اسامه بر آن سوار بود، مسابقه گذاشتند، مردمی که شاهد مسابقه بودند، فریاد بر می آوردند که رسول خدا (ص) پیروز شد، ولی پیامبر فرمودند: اسامه پیروز گردید.

 تیراندازی

تیراندازی پرارج ترین ورزش اسلامی است که در قرآن و احادیث و سیره نبوی بدان تاکید شده است. خداوند در قرآن کریم به پیامبر خود می فرماید: ای پیامبر تو تیر نیداختی بلکه خداوند تیر انداخت. (آیه 17 سوره انفال)

آموزش تیراندازی به عنوان یکی از حقوق فرزند بر والدین یاد شده است و اسلام والدین را به آموزش آن امر می کند.

پیامبر اکرم می فرمایند: فرزندان خویش را تیراندازی آموزید که این عمل باعث سرشکستگی دشمن است.

همچنین می فرمایند: پسرانتان را شنا و تیراندازی بیاموزید.

از تفریحات سالم که برای پرکردن اوقات فراغت به آن امر شده است تمرین و مسابقه تیراندازی و اسب سواری است. پیامبر (ص) می فرمایند: بهترین بازی ها در پیشگاه خداوند تعالی اسب دوانی و تیراندازی است.

همچنین می فرمایند: کسی که تیراندازی بیاموزد و آن را ترک کند یکی از نعمت های خداوند را ترک کرده است.

و در جایی دیگر فرموده اند: تیراندازی بهترین تفریحات شماست و برشما باد آموختن تیراندازی، زیرا آن بهترین سرگرمی برای شماست.

رسول خدا می فرمایند: سوارکاری و تیراندازی بیاموزید و اگر تیراندازی بیاموزید نزد من بهتر است از سوارکاری؛ آگاه باشید که خداوند به واسطه یک چوبه تیر سه نفر را به بهشت می برد:

1- نجار تیرگر،    2- رنگرز تیر در راه خدا،    3- تیراندازی در راه خدا

پیامبر اکرم می فرمایند: همانا زمین بر شما گشوده می شود و دنیا شما را کفایت خواهد کرد، پس هیچ یک از شما هنگامی که سرگرم تیراندازی است احساس عجز و سستی نکند.

 شنا

پیامبر اکرم (ص) فرموده اند: حق فرزند بر پدرش آن است که نوشتن، شنا کردن و تیرانداختن را به او بیاموزد و او را جز با غذای خوب و حلال تغذیه نکند.

همچنین فرموده اند: پسرانتان را شنا و تیراندازی بیاموزید.

 اسب سواری

اسب سواری از جمله ورزش های مورد تاکید اسلام است. خداوند برای فضل و برتری مسلمانان بر کفار آن ها را امر و تشویق به تجهیز نیرو می کند.

خداوند متعال در آیه 60 سوره انفال می فرماید: و شما ای مومنان در مقام مبارزه با آن ها، خود را مهیا کنید و تا آن حد که می توانید از آذوقه و آلات جنگی و اسبان سواری برای تهدید دشمنان خدا و دشمنان خود فراهم سازید.

رسول خدا می فرمایند: مسابقه بجز در اسب سواری، شترسواری و تیراندازی جایز نمی باشد.

 کشتی

کشتی گرفتن از جمله ورزش هایی است که مورد تاکید اسلام قرار گرفته است.

در حیات القلوب آمده است که پیامبر اکرم در برخوردی که با یکی از مشرکین به نام رکانه داشت او را به اسلام دعوت می کند. رکانه یکی از پهلوانان عرب و از قبیله بنی هاشم بود و با پیامبر خویشی داشت. او برای اثبات برتری خویش بر رسول خدا از او دعوت به کشتی می کند و ده راس از گوسفندان خود را به عنوان شرط پیروزی قرار می دهد. «... حضرت این شرط  را پذیرفت و با او کشتی گرفت و فورا او را بر زمین زد و روی سینه او نشست، رکانه گفت: این کار تو نبود خدای تو اینکار را کرد. بیا بار دیگر کشتی بگیریم. اگر مرا زمین زدی ده گوسفند دیگر به تو می دهم. حضرت باز با او کشتی گرفت و این بار نیز او را به زمین زد. رکانه گفت: یک بار دیگر با هم کشتی می گیریم، اگر این دفعه زمین خوردم، ده گوسفند دیگر به تو می دهم. حضرت این بار نیز او را زمین زد. رکانه گفت: یاری کرده نشود لات و عزی که مرا یاری نکردند...»

ميزان ورزش و استراحت

گروهى از مردم هيچ گاه ورزش نمى كنند و عده اى نيز بيش از حد ورزش ‍ مى كنند و براى رسيدن به مقام قهرمانى ، با ورزش بيش از حد، سلامتى خويش را به مخاطره مى اندازند، در حالى كه ورزش براى كسب و يا حفظ سلامتى است . هم گروه اول كه تفريط مى كنند به خطا مى روند، و هم گروه دوم كه افراط. راه صحيح و عقلايى ، راه سوم است ؛ يعنى حد وسط بين افراط و تفريط. به طور كلى در همه شؤ ون و امور زندگى ، راه ميانه و معتدل ، بهترين راه است . خداوند متعال در قرآن كريم ، امت اسلامى را - كه بهترين امت است - به عنوان( امت وسط و ميانه) معرفى مى فرمايد:

و كذلك جعلناكم امة وسطا لتكونوا شهداء على الناس ؛⁽¹⁷⁷⁾

و ما همچنين شما را گروهى ميانه رو قرار داديم تا بر مردم گواه باشيد.
حضرت على عليه السّلام نيز به صور مختلف ، راه ميانه را به عنوان بهترين راه معرفى فرموده اند:

اليمين و الشمال مضلة ، و الطريق الوسطى هى الجادة ؛⁽¹⁷⁸⁾

رفتن از راست و چپ راه به گم راهى مى انجامد، و راه راست ، ميانه است .))
نحن النمرقة الوسطى بها يلحق التالى ، و اليها يرجع الغالى ؛⁽¹⁷⁹⁾

ما (اهل بيت چون ) پشتى هستيم در ميانه (يعنى ما راه راست و بر حد اعتدال مى باشيم ) آن كه وامانده ، خود را به آنان پشتى برساند، و آن كه تجاوز كرده و پيشى گرفته ، به جانب آن پشتى بازگشت نمايد (تااز گم راهى برهد)

وليكن احب الامور اوسطها فى الحق ؛⁽¹⁸⁰⁾

)اى مالك اشتر!) و كارى كه بايد بيش از هر كار دوست داشته باشى ، ميانه روى در حق است

و خير الناس فى حالا النمط الاوسط فالزموه ؛⁽¹⁸¹⁾

و بهترين مردم درباره من ، گروه ميانه مى باشند، پس همراه اين گروه باشيد.
بنابراين ، ورزش هم از اين قاعده مستثنا نبوده و بايد در آن ميانه روى نمود، نه افراط و نه تفريط. هميشه ورزش در حد معمول و متناسب با سن و وضعيت جسمانى و كشش بدن و شغل مفيد بوده و حتى خستگى ناشى از اين مقدار ورزش ، لذت بخش و آرامش آفرين است.

خستگى اندك ناشى از تمرين هاى ورزشى ، عامل خوبى جهت جلوگيرى از بى خوابى است ، هر چند كه تمرين هاى زياد از حد و خستگى زياد ماهيچه ها، آثار معكوس دارند، كه بايد از آن اجتناب كرد.⁽¹⁸²⁾

در اين جا توجه شما را به نظريات گروهى از دانشمندان و متخصصان در اين خصوص جلب مى نمايم:

شهيد دكتر سيد رضا پاك نژاد:

كسى كه فعاليت و ورزش مدام را بخواهد، در پى آن پيدايش بيمارى است ؛ و آن كه به استراحت و تقويت هميشگى چشم دوخته ، به دنبالش ‍ رنج و درد مى باشد، و براى اين كه رشد مناسب ، تعادل مطلوب و بالاخره سلامتى و شادابى بر قرار باشد، بايد ميان فعاليت و استراحت ، زندگى كرد؛ زندگى كرد؛ نه استراحت بدون ورزش ارزش دارد و نه ورزش بدون استراحت سودى مى رساند. بلكه همه ضرر است .⁽¹⁸³⁾

على بن سهل بن ابن طبرى (192 - 247 ه‍ ق:

اگر اين ورزش ها و حركات بدنى ، از حد خودش تجاوز نمايد، موجب مى گردد كه مواد زايد بدن ، زير جلد (پوست ) جمع گردد و سپس همين فضولات جمع شده در زير پوست ، پوست را بتركاند و ترك خوردگى در پوست بر اثر جمع شدگى ، چون انقباض پوست در سرما، سبب پديد آمدن جراحت و زخم هايى در پوست بدن گردد.

و نيز ديگر از مضرات ، ورزش به افراط و بى موقع با پر بودن شكم و معده و اين كه تازه شروع به هضم غذا مى نمايد، موجب دردسر و اختلال در كار كبد م