فایل ورد قابل ویرایش

توضیحی مختصر از متن فایل  :

مجموعه آثار ادبي يك سرزمين يا يك زبان

يا يك دوره از تاريخ است كه به وسيله شاعران و نويسندگان يك قوم يا ملت پديد آمده باشد . اثر ادبي سخني است كه انديشه و احساس و تجربه گوينده يا نويسنده را آميخته با تخيل هنرمندانه بيان كند . وسيله آفرينش اثر ادبي كلمه ها و جمله ها ؛ يعني زبان است . پديدآورنده اثر ادبي ، شعر يا نثرش را با خيال و عاطفه و انديشه و تجربه خود مي آميزد تا آن را به صورت اثري در آورد كه داراي ارزش هنري باشد . چنين اثري عاطفه و تخيل و انديشه شاعر يا نويسنده را به شنونده يا خواننده انتقال مي دهد ، احساسات و عواطف او را بر مي انگيزد ، او را شاد ، اندوهگين ، يا شگفت زده مي كند و تجربه هايي را به او مي آموزد . شاعر يا نويسنده هنگامي مي تواند اثري ادبي بيافريند كه خودش شادي ها ، رنج ها ، آروزها ،     ناكامي ها ، و فراز و نشيب هاي زندگي را آزموده باشد . به همين سبب اثر ادبي در ظاهر بيانگر عاطفه و انديشه و تجربه يك نويسنده يا شاعر است ، اما از عاطفه و انديشه و تجربه بسياري از انسان ها سخن مي گويد كه توانايي آفرينش و بيان را نداشته اند .

آثار ادبي ممكن است به صورت شعر ، نثر يا آميخته اي از آن ها باشند .

شعر

كلامي است موزون و خيال انگيز كه احساس و عاطفه شنونده يا خواننده را بر مي انگيزد . حقيقت زندگي را در قالب خيال بيان مي كند ، و آدمي را به تخيل وا مي دارد . به همين سبب ، بسياري از ادبيان خيال را پايه اصلي شعر دانسته اند . مثلا فردوسي ، سراينده شاهنامه ، براي آن كه سوگ كشته شدن سياوش به دست افراسياب را بيان كند و اندوه از دست رفتن او را در شنونده يا خواننده برانگيزد ، شعري چنين خيال انگيز سروده است .

          كه زيبد كزين غم بنالد پلنگ                    ز دريا خروشان برآيد نهنگ

و گر مرغ با ماهيان اندر آب                    بخوانند نفرين بر افراسـياب

فردوسي ، به ياري خيال ، جانوران خشكي و دراي را همانند انسان ، داراي عاطفه تصور مي كند و همه را در غم كشته شدن سياوش نالان و خشمگين مي بيند .

شاعر براي سرودن شعر از وزن و قافيه استفاده مي كند . به كمك آن ها قالب يا شكل ظاهري شعر را مي سازد و آنچه به ياري آن ها بيان مي كند ، محتوا يا مايه اصلي شعر است . بسياري از آثاري را كه وزن و قافيه دارند ولي تخيل و عاطفه شنونده يا خواننده را بر نمي انگيزد ، شعر نمي خوانند ، اين گونه آثار را نظم يا سخن منظوم ناميده اند .

نثر ادبي

نوشته اي است كه در قالب شعر يا سخن منظوم بيان نشده باشد . نثر ادبي نيز چون شعر ، ويژگي هايي دارد . رواني ، نظو و به هم پيوستگي قسمت هاي مختلف نوشته ، توضيح انديشه ها در حدي كه براي انتقال آن ها به خواننده كافي باشد ، توجه نويسنده به انتخاب واژه ها و به بار تحيلي و توصيفي نوشته را مي توان از جمله ويژگي هاي نثر ادبي شمرد . نثر ادبي ممكن است ساده و بي پيرايه يا آهنگين باشد ؛ مثلا تاريخ بلعمي ترجمه و تاليف محمد بلعمي ، وزير منصوربن نوح ساماني ، نثري است آهنگين كه آميخته با نظم است .

نثر ادبي را در گذشته بيشتر در نوشته هاي تاريخي ، ديني ، فلسفي ، عرفاني و در نوشتن زندگينامه ، پند و اندرز و مانند آن ها به كار مي بردند . امروزه نثر ادبي را بيشتر در نوشتن داستان ، نمايشنامه و فيلمنامه به كار مي برند .

قالب ها يا گو نه هاي ادبي 

هر شعر يا نوشته محتوا و قالبي دارد . محتوا ، انديشه يا پيامي است كه شاعر يا نويسنده مي كوشد تا آن را به شنونده يا خواننده منتقل كند ، و قالب ، شكل و زبان و بياني است كه براي انتقال لين انديشه يا پيام به كار مي برد . شاعران و نويسندگان براي بيان موضوع هاي گوناگون از قالب هاي گوناگون استفاده مي كنند . مهم ترين گونه هاي ادبي ، گذشته از شعر كه پيش از اين شرح داديم ، عبارتند از داستان و نمايشنامه . زندگينامه ها ، نثر هاي تاريخي و جغرافيايي كهن نيز كه در اين قالب ها نمي گنجد ، ارزش ادبي دارند .

داستان 

سخن يا نوشته اي است كه در آن گوينده يا نويسنده ، فكر و هدف خود را در قالب رويدادهاي واقعي يا خيالي كه براي شخصيت هاي گوناگون پيش مي آيد ، بيان مي كند و كنجكاوي شنونده يا خواننده را بر مي انگيزد تا از دنباله رويدادها و نتيجه آن ها آگاه شود . داستان از روزگاران كهن تا به امروز مهم ترين گونه ادبي در ادبيات شفاهي و سپس در ادبيات كتبي مردم جهان بوده است . داستان ها را
مي توان به داستان هاي قديم و داستان هاي جديد تقسيم كرد .

داستان هاي قديم را قصه نيز مي نامند . قصه ها هم به نظم و هم به نثر و گاهي آميزه اي از اين دو هستند . قصه ها را به قصه هاي بلند و قصه هاي كوتاه و به قصه هاي تخيلي و قصه هاي واقعي نيز مي توان تقسيم كرد . در بعضي از قصه ها تخيل و واقعيت با هم آميخته اند . مثلا ، سمك عيار قصه اي است بلند به نثر ، و خسرو شيرين نظامي قصه اي است بلند به نظم . قصه كو تاه را حكايت مي نامند . حكايت ها ممكن است به نثر يا به نظم باشند . قصه ها را به افسانه و غير افسانه نيز تقسيم كرده اند .

افسانه قصه اي است كه بيشتر از تخيل مايه گرفته تا از واقعيت . در افسانه از ماجراهايي سخن گفته مي شود كه قهرمان هاي آن يا واقعي نيستند يا كارهاي غير واقعي انجام مي دهند . قهرمان هاي افسانه انسان ها ، جانوران ، اشيا ، پديده هاي طبيعي يا موجودات تخيلي هستند . رابطه زمان و مكان و قهرمان ها در افسانه ، منطقي و طبيعي به نظر نمي رسد و بيان بيشتر افسانه ها نزديك به زبان گفتاري است و از سخن پردازي ها و حاشيه رويها و توصيف هاي طولاني و زايد پرهيز دارد . هزاران سال است كه آدمي به ياري ذهن افسانه پرداز خود ، به كنجكاوي هايش درباره آفرينش و پديده هاي طبيعي و ناشناخته هاي ديگر و حتي آرزوهايش پاسخ داده است . بسياري از افسانه هاي كهن ، نويسنده معين ندارند . اين افسانه ها سينه به سينه نقل شده اند و از نسلي به نسل ديگر رسيده اند و با گذشت زمان دگر گوني هايي در آن ها پديد آمده است . بعضي از نويسندگان به جمع آوري و گاهي به باز نويسي اين گونه افسانه ها پرداخته اند . مانند افسانه هاي شارل پرو ، نويسنده فرانسوي ، افسانه هاي برادران گريم ، نويسندگان آلماني ، و افسانه هاي كهن گردآوري صحبي مهتدي .