« ویژه ارتقاء رتبه شغلی .......»

مختصری از تجربیات مدون :

چكيده

در دنياي امروز كه هر روز شكل تازه اي از ارتباطات اقتصادي به وجود مي‌آيد و افراد و شركتها و مؤسسات با يكديگر در ارتباط مي‌باشند و تغييرات مالي آنها بر يكديگر تأثير دارد و روز به روز اين فعاليت‌ها پيچيده‌تر مي‌شود اين عوامل باعث مي شود كه نقش حسابداري به عنوان فراهم كنندگان اطلاعات مالي با استفاده از استانداردهاي حسابداري براي استفاده كنندگان بيشتر مشخص گردد. نياز روز افزون موسسات و سازمانها به اطلاعات صحيح و بهنگام جهت بكارگيري در فرآيند تصميم گيري مديران، مقوله‌اي اجتناب ناپذير است. در اين راستا سيستم اطلاعات مديريت منبع اصلي ارائه اطلاعات بشمار مي‌آيد. سيستم اطلاعات حسابداري به عنوان مهمترين زير مجموعه اين سيستم، اطلاعات مالي متنوعي را در اختيار استفاده كنندگان اين نوع اطلاعات، خصوصا " مديران هر سازمان" قرار مي دهد. به طور كلي اطلاعات حسابداري بايستي از ويژگي‌هاي خاصي برخوردار باشد تا در فرآيند تصميم گيري مورد استفاده قرار گيرد. ويژگي‌هاي كيفي اين گونه اطلاعات نظير مربوط بودن، و قابليت اتكاء از جمله خصيصه‌هايي است كه بر ميزان بكار گيري اطلاعات به‌موقع (بهنگام) تأثير مي گذارد. در اين مفاله مختصري در مورد تعاريف حسابداري و تاريخچه و انواع مختلف حسابداري و اهميت آن بحث شده است.

مقدمه

حسابداري يك سيستم اطلاعاتي است كه با فراهم كردن اطلاعات لازم كمك مي كند تا سرمايه گذارها، اعتبار دهندگان، مديران و دولت نسبت به مسائل اقتصادي بهتر بتوانند تصميم بگيرند. براي مثال اگر شخصي بخواهد در شركتي سرمايه گذاري كند، تمايل دارد كه وضعيت مالي آن شركت و يا نتايج عمليات آن شركت را در طي سالهاي قبل بداند. موضوعاتي كه بصورت گزارش هاي مالي توسط حسابداران تهيه مي شود. حسابداري به منظور جوابگويي به نيازهاي انسان بوجود آمده است به همين دليل با گذشت زمان و به موازات گسترش فعاليتهاي اقتصادي و افزايش پيچيدگي آن، هدفها و روشهاي حسابداري براي جوابگويي به نيازهاي اطلاعاتي، توسعه يافته است چرا كه اشخاص، شركتها و دولت براي تصميم گيري در مورد توزيع مناسب منابع مالي نياز به اطلاعاتي قابل اتكا دارند كه اين اطلاعات را به ياري حسابداري مي‌توان بدست آورد. از سوي ديگر انجام سرمايه گذاري يكي از مواد ضروري و اساسي در فرايند رشد و توسعه اقتصادي كشور است و سرمايه گذاران نيز از بعد عرضه سرمايه، تا حد امكان سعي دارند منابع مالي خود را به سوئي سوق دهند كه كمترين ريسك و بيشترين بازده را داشته باشد. يعني بدنبال برآورد ريسك سرمايه گذاري خواهند بود. اين در حالي است كه يكي از مباني اساسي براي محاسبه ريسك بازار شركتها، استفاده از اطلاعات توليد شده توسط سيستم حسابداري است.همانگونه كه رويه هاي حسابداري براي انطباق با محيط تجاري جديد در حال تغيير است، آموزش حسابداري نيز بايد تغيير كند، آموزش حسابداري بايد مجموعه اي لازم و ضروري از مهارت هايي كه حسابداران در آينده به آنها نياز دارند براي دانشجويان به ارمغان آورد، كه اين مجموعه شامل مهارت هاي ارتباطي و تجزيه و تحليل كمي، مهارت‌هاي فكري و بين فردي است. آموزش حسابداري به دليل عدم تربيت افراد پويا و فعال كه براي آينده حسابداري مورد نياز است، مورد انتقاد قرار گرفته است. متخصصان شاغل در حرفه و انجمن هاي مختلف حسابداري نظير انجمن حسابداري آمريكا (AAA )[1] ، كميته بدفورد[2] ، كميسيون تغيير آموزش حسابداري و... از اينكه آموزش حسابداري تأكيد بيش از اندازه‌اي بر توانايي فني فارغ التحصيلان دارد و به ساير مهارت ها و قابليت هاي آنان توجه نمي كند، اظهار نگراني كرده اند. نقاط ضعف آموزش حسابداري از ديدگاه منتقدان عبارتند از:

1- ناكامي حسابداري در پرورش مهارت هاي ارتباطي، حل مسئله و مهارت هاي بين فردي دانشجويان،

2- ناكامي مدرسان حسابداري در فائق آمدن بر مشكلات شيوه هاي آموزشي موجود.

عده اي، اساتيد حسابداري را به دليل استفاده از رويكردهاي سنتي تدريس و اتكاي بيش از حد به متون درسي نكوهش مي كنند. اينكه چرا مدرسان حسابداري، بعضاً، براي تغيير روش از رويكردهاي سنتي تدريس به رويكردهاي دانشجو محور[3] و عمل گرا تمايل ندارند، ممكن است به چند دليل باشد. چنين رويكردهايي مستلزم صرف زمان و نيروي بيشتري هستند؛ همچنين فقدان امكانات كافي و محيط هاي آموزشي ويژه و مقاومت برخي دانشجويان براي بعهده گرفتن مسئوليت آموزشي خود از جمله مشكلاتي است كه مدرس در راه اجراي اين رويكردها، با آنها روبرو است.

پرورش افرادي بــا مهارت ها، استعدادها و قابليت هاي گسترده از تربيت افرادي صرفاً فني و تكنيكي اهميت بيشتري دارد. با بكارگيري تكاليف يادگيري عمل گرا مي توان به پرورش بهتر مهارت هاي ارتباطي و حل مسئله و مهارت هاي بين فردي دانشجويان كمك نمود. نتايج برخی از تحقيقات انجام شده نشان می دهد انجام تكاليف يادگيري عمل گرا در بهبود پيامدها و مهارت هاي يادگيري دانشجويان مؤثر است؛ همچنين نتايج تحقيقات اخيـر حاکی از آنست که با اسـتفاده از تحقيق عملي مي توان روش هاي آموزشي مناسبي را براي بر طرف نمودن مشكلات موجود در وضعيت كنوني تدريس انديشيد و با بكارگيري اين روش ها به هدف آموزشي مورد نظر دست يافت.

تعاريف و كليات

حسابداري يك سيستم است كه در آن فرايند جمع آوري، طبقه بندی، ثبت، خلاصه كردن اطلاعات و تهيه گزارش هاي مالي و صورتهاي حسابداري در شكل ها و مدل هاي خاص انجام مي‌گيرد تا افراد ذينفع درون سازماني مثل مديران و يا برون سازماني مثل بانكها، دولت و ... بتوانند از اين اطلاعات استفاده كنند. حسابداري به عنوان يك نظام پردازش اطلاعات، داده‌هاي خام مالي را دريافت نموده آنها را به نظم در مي‌آورد. محصول نهايي نظام حسابداري گزارش ها و صورت هاي مالي است كه مبناي تصميم گيري اشخاص ذينفع (مديران، سرمايه گذاران، دولت و ... ) قرار مي‌گيرد.

تاریخچه حسابداري

شايد زماني كه لوكاپا چولي در سال 1494 ميلادي پايه هاي اصلي حسابداري را در اروپا بنا مي‌كرد حتي گمان نمي‌كرد كه روزي حسابداري تا اين حد پيشرفت كند. اگر بخواهيم حسابداري و تاريخچه آن را بررسي كنيم بايد به سالها پيش از لوكاپا چولي برگرديم. خوارزمي، دانشمند معروف ايراني، براي اولين بار  درباره مفهوم صفر، شيوه نگارش نشانه‌اي اعداد و شمارش دهدهي در رساله " جبر و مقابله " توضيحاتي را داد و جالب است بدانيد سيستم دهدهي كنوني در واقع ترجمه اين رساله است كه بوسيله لئونارد فيبوناچي در ايتاليا انجام گرفت و از آن طريق عالمگير شد.

مي‌توان گفت كه پيشرفت حسابداري در اواخر قرون وسطي مديون سوداگران است به‌ همين دليل سيستم‌هاي حسابداري به تدريج پيشرفت كرد و جايگزين سيستمهاي قديمي‌تر شد. البته نقش رشد اقتصادي را نمي توان ناديده گرفت.

لوكاپاچولي در قرن 15 ميلادي رساله اي نوشت و فصلي از اين رساله را به حسابداري اختصاص داد و براي نخستين بار سيستم حسابداري دو طرفه را توصيف و دفاتر اصلي حسابداري را تشريح كرد.

جاي تذكر است كه محمدبن محمد ابوالوفاي بوزجاني در قرن دهم ميلادي يعني پنج قرن قبل از لوكاپاچولي رساله اي به نام ضروريات علم حسابداري براي كاتبان و كاسبان نوشت كه راهنماي خوبي در حساب عملي بود. اما متأسفانه پژوهشي درباره اين كتاب صورت نگرفت.

در طول دو قرن بعدي تنها يك پيشرفت عمده در حسابداري دوبل اتفاق افتاد و آن تفكيك اموال شخص حاكم از حسابهاي دولتي و تفكيك اموال شخصي تاجر از حسابهاي تجارتخانه توسط سيمون استوين رياضي دان هلندي بود (فرض تفكيك شخصيت) در نتيجه حساب سرمايه در سيستم حسابداري دوبل ايجاد شد.

با توجه به پيشرفتهاي انجام شده از نظر اقتصادي و اجتماعي عناصر اصلي سيستم حسابداري دوبل همچنان بدون تغيير باقي مانده است. دليل بقاي اين سيستم در اين فاصله طولاني، سادگي اصول، انعطاف پذيري و قابليت آن در ثبت، انتقال و گزارش اطلاعات متنوع در قالب صورتهاي قابل اعتماد و مفهوم است.

البته پيشرفتهائي از نظر روشها و شيوه هاي حسابداري صورت گرفته است و شاخه هايي در حسابداري پديد آمده است اما تمام آنها مبتني بر سيستم دوبل يا دو طرفه است.

انواع حسابداری

مهمترين شاخه هاي حسابداري عبارتند از حسابداري صنعتي، حسابداري مالي، حسابرسي، حسابداري دولتي و حسابداري مديريت.