تجربیات مدون تقویت اعتماد به نفس دانش آموزان

فایل ورد قابل ویرایش

توضیحی مختصر از متن فایل  :

چکیده

عزت نفس از اصلى ترین عوامل رشد مطلوب شخصیت است و از جمله مفاهیمى است که در چند دهه اخیر مورد توجه پژوهشگران و صاحب نظران روان شناسى و علوم تربیتى قرار گرفته است.

دانشمندان بسیارى به این نتیجه رسیده اند که کودکان برخوردار از «عزت نفس بالا»، افرادى هستند که با احساس اعتماد به نفس و بهره گیرى از استعداد و خلاقیت خود به ابراز وجود مى پردازند و به راحتى تحت تاثیر عوامل محیطى قرار مى گیرند.

مقدمه

به اعتقاد روان شناسان، شخصیتى که از عزت نفس بالایى برخوردار است خود را به گونه اى مثبت ارزشیابى کرده و برخورد مناسبى با نظریات مثبت خود و دیگران دارد. اما در مقابل کسى که عزت نفس پایینى دارد اغلب نوعى نگرش مثبت تصنعى نسبت به جهان پیرامون خود دارد. این شخص اساساً فردى است که غرور کمى در خود احساس مى کند.

به نظر مى رسد عزت نفس مثبت بر چهارعامل مبتنى است که عبارتند از:

الف- ارتباطات بچه ها با والدین

ب- کنترل برخورد درباره عواطف منفى

ج - پذیرش خود

د - رفتار اجتماعى

گفته اند که نوجوانان با عزت نفس پایین نسبت به ماهیت انسان عقده حقارت دارند، این گونه اشخاص معمولاً از ابراز وجود ناتوان و چنین تصور مى کنند که دیگران دوستشان ندارند. بنابراین در فعالیت هاى فوق برنامه به طور مداوم شرکت نمى کنند و به ندرت به مدیریت جهت موقعیت هاى خاص انتخاب مى شوند و بیشتر تمایل دارند که ناشناخته باشند و چنین اشخاصى مى کوشند که از حضور در بحث هاى رسمى و غیررسمى اجتناب کنند.

رویکرد اسلام نسبت به عزت نفس

اسلام عالى ترین مکتب تربیتى است که ارزش هاى انسانى و متعالى را در وجود انسان پرورش مى دهد. از دیدگاه اسلام، انسان باید ارزش خویشتن را مبنى بر این که اشرف مخلوقات است و در بهترین صورت (وجه) آفریده شده است و امانت الهى را بر دوش دارد، بشناسد تا به عزت نفس نایل آید.

علماى اخلاق براى نفس (احساسات و غرایز و عواطف آدمى) سه مرحله قایل اند که در قرآن مجید نیز به آن اشاره شده است:

۱- نفس اماره: نفس سرکشى که انسان را به گناه فرمان مى دهد.

۲- نفس لوامه: پس از تعلیم و تربیت و کوشش و مجاهدت انسان به تعالى و برترى مى رسد.

۳- نفس مطمئنه: این مرحله اى است که پس از تهذیب و تزکیه و تربیت کامل انسان به مرحله اى مى رسد که غرایز سرکش در مقابل او رام مى شود و این همان مرحله آرامش است.

همچنین حضرت على (ع) مى فرماید : بزرگترین سرمایه انسان اعتماد به نفس است و نیز امام صادق علیه السلام مى فرماید: از آن اشخاص تندخو مباش که مردم خوش ندارند به آن ها نزدیک شوند، ولى خیلى هم سست مباش که هر که تو را ببیند تحقیر کند.

امام حسین (ع) نیز مى فرماید: کار بدى مکن که ناگزیر از عذرخواهى باشى زیرا انسان با ایمان نه بد مى کند و نه عذر مى خواهد، ولى منافق همه روزه بد مى کند و پوزش مى طلبد.

نیازهاى مربوط به عزت نفس را مى توان در زمره مقوله هاى زیر دانست، شامل:

- نیاز به کسب اعتماد در پذیرش و مورد تایید قرار گرفتن

- نیازهاى مربوط به عشق و محبت

- نیازداشتن به روابط محبت آمیز با دیگران

- نیاز به احساس امنیت، عدم نگرانى خاطر و داشتن محیطى امن

- نیازهاى فیزیولوژى مانند نیاز به آب، غذا و هوا و غیره

پس از آن که نیازهاى سطح سوم ارضا شدند نوبت به نیازهاى مربوط به عزت نفس یعنى نیاز به قدرشناسى خود و مورد قدرشناسى دیگران قرار گرفتن مى رسد و منظور این این نیازها آن است که فرد احتیاج دارد تا در خانه، اجتماع و محل کار مورد احترام دیگران واقع شود و خود نیز تصور مثبت از خویشتن داشته باشد.

یا این که فرد احساس کند دیگران او را مى شناسند و درکش مى کنند و از طرفى خود و دیگران را مى شناسد و درک مى کند.

تعریف اعتماد به نفس

اعتماد به نفس را این گونه تعریف کرده اند که اعتماد به نفس یعنى ایمان به توانایى هاى ذاتى و استعدادهاى فطرى خویش و ایمان به یارى خداوند در پرورش و گسترش آن ها.

روان شناسان مى گویند در اعتماد به نفس قدرتى است که توانایى ها و اقتدارتان را دو چندان مى کند .

- یکى از بهترین راه هاى ایجاد و پرورش اعتماد به نفس این است که شب در بستر، پیش از آن که به خواب فرو روید با اندیشه هاى قدرتمند سرشار از اعتماد به نفس به ذهنتان خوراک برسانید. روان شناسان همچنین معتقدند که آخرین اندیشه هایى که پیش از خواب به سرتان مى آیند در مدت زمان خواب به ذهن نیمه آگاهتان خوراک مى رسانند.

اگر در این هنگام ذهنتان را از اندیشه کامیابى و توانگرى و ثمرات نیکو سرشار کنید، ذهن نیمه هوشیارتان آن ها را به صورت فرمان از شما مى پذیرد.

یکى دیگر از بهترین عبارات تاکیدى براى ایجاد اطمینان و اعتماد به نفس این است که: «خداوند دوستم دارد، خداوند هدایتم مى کند و خداوند راه را نشانم مى دهد.» منتظر نشوید تا دیگران به شما اطمینان و اعتماد به نفس بدهند یا تحسینتان کنند.

و خلاصه آن که در خودتان و دیگران مواردى نظیر: قدردانى، تحسین و تمجید که از جمله نکات مثبت است را تقویت کرده و دل و جرات به خرج دهید و از دیگران نیز تعریف و تمجید کنید و آن ها را ستایش کنید، با مردم مهربان باشید و با کلامى مهرآمیز آن هارا به سوى تعالى و کامیابى سوق دهید.

ریشه هاى اعتماد به نفس

پدر و مادر اولین منبع قابل دسترسى جهت تقویت ریشه هاى اعتماد به نفس هستند. براى گروهى داشتن کمال و فضیلت، کار، موفقیت، خلاقیت و ابتکار سبب تقویت ریشه هاى اعتماد به نفس است و براى برخى دیگر، ظاهرى آراسته، زیبایى صورت و اندام، لباس، خانه و ماشین و پول جهت تقویت اعتماد به نفس ضرورى است. اعتماد به نفس با داشتن احساس مثبت نسبت به خود و قبول و پذیرش خود رشد و نمود مى یابد و براى استحکام و پایدارى به یک سیستم حمایتى قوى نیاز دارد.

نشانه هاى ضعف اعتماد به نفس

معمولاً یک یا چند علامت از نشانه هاى فیزیکى زیر مبین و نشانه ضعف اعتماد به نفس است:

۱- لبهاى آویزان ۲- صورت پژمرده و سیمایى غمگین ۳- چشمان بى فروغ ۴- لرزش خفیف دست ها ۵- صداى ضعیف و نامطمئن ۶- پشت قوز کردن ۷- ظاهرى شلخته و نامرتب

همچنین علایم و نشانه هاى شخصیتى افراد مبتلا به ضعف اعتماد به نفس را مى توان در یک یا چند طبقه زیر جاى داد:

- افراد مهاجم و ستیزه جو، افراد کم رو و گوشه گیر، افراد مبتکر و مغرور، افرادى که در تمام زمینه ها تشنه رقابت هستند، افرادى که لاف مى زنند و به دیگران فخر مى فروشند، افرادى که به سختى نیاز به کامل و بى عیب بودن را در خود احساس مى کنند، افرادى که محتاج تصدیق از سوى دیگران هستند.

علایم و نشانه هاى روانى ضعف اعتماد به نفس:

۱- بخل و حسادت ۲- نسبت به دیگران مشکوک بودن ۳- مشوش و نگران بودن ۴- نداشتن اعتماد به خود ۵- احساس عدم شایستگى و لیاقت و غرق در مشکلات خود بودن ۶- حریص در قدرت و جاه و مقام بودن ۷- اعتقاد داشتن به این که نکته که همیشه حق با آنان است ۸- تصور مى کنند که مجبورند همه توقعات دیگران را بر آورده نمایند. 

فهرست