چکیده

از زمانی که به تدریس درس تاریخ پرداختم، متوجه عدم علاقه و توجه برخی از دانش‌آموزان به کلاس شده‌ام؛ که از درس، کتاب و معلم گریزان و بیشتر سعی دارند که خودشان بصورت مستقل و بدون اتکا به معلم درس را فرا بگیرند. این وضعیت چندان برای من و کلاس خوش آیند نبود بنابراین تصمیم گرفتم تا آنجا که می‌توانم به کاوش و تحقیق راجب علل به انگیزگی دانش آموزان به یادگیری تاریخ بپردازم؟

مقدمه:

تاریخ هر ملتی، نمادی از هویت آنان است که در شکل‌گیری شخصیت و هویت جوانانش، نقش اساسی خواهد داشت. تاریخ یکی از مهم‌ترین و بهترین مآخذ تعلیم و تربیت برای انسان‌هاست و همانطور که گفته شده «هیچ قسمتی از فرهنگ یک جامعه به اندازهٔ تاریخ در هویت بخشی مؤثر نیست».¹

این مسئله تنها با آموزش درست تاریخ میسر می‌شود. و در این راه باید دانش‌آموزان را به گونه‌ای جذب درس تاریخ و فلسفهٔ حاکم بر آن کرد که بعد از پایان درس، آنان خود به دنبال چرایی مسائل بروند و به غور و تحقیق در امور بپردازند.

در ارائهٔ درس تاریخ، چه به صورت سنتی و یا شکل نوین آن، باید روحیهٔ کنجکاوی، حقیقت‌جویی و دنبال کردن دلایل، علت‌ها و نتایج تاریخی و نقش آن‌ها را در زندگی حال و آیندهٔ دانش‌آموزان ایجاد کنیم؛ و کاربرد تاریخ برای حال و آینده را واقعاً در روح و جان آن‌ها و کسانیکه تاریخ را تنها حدیث گذشتگان (مردگان) می‌پندارند، به صورت علمی و کاربردی تقویت کنیم.

بقول دکتر زرین‌کوب «آنچه انسان امروز از تاریخ می‌تواند آموخت شناخت خویش است شناخت معنی حیات خویش در واقع...تاریخ تنها محدود به دنیای حاضر- زمان جاری- هم نیست؛ با دنیای گذشته و با آنچه در آینده خواهد بود نیز پیوند اتصال دارد. و ...» ²

درس تاریخ در طی سالهای اخیر شاید برای اولین بار با رویکرد روشمداری و پیوند دادن مباحث تاریخ با زندگی روزمرهٔ دانش‌آموزان، با طرح مباحث متفاوت و متنوع جهت بیان جایگاه و نقش زندگی تاریخی انسان‌ها در رویکرد پژوهش در تاریخ و ارتباط تاریخ با علوم دیگر تدوین و تألیف شده است. که می‌توان این امر را نوید بخش تحولی در چگونگی تنظیم کتب درسی بحساب آورد.

اما علیرغم پروانه‌ات کتاب، به واسطة سابقه ذهنی، که آن هم برخواسته از یکسری عوامل گوناگون می‌باشد، ما شاهد بی‌رمقی و علاقة کم دانش‌آموزان نسبت به این درس هستیم. در صورتیکه اگر درس تاریخ به شیوه‌ای جذاب و اثرگذار ارائه شود، علاوه بر اینکه حس مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان را بر می‌انگیزاند، در شکل‌گیری هویت فرهنگی و اجتماعی نسل جوان و آینده‌ساز این دیار نیز نقش بسزایی خواهد داشت.