روشهای فعال تدریس در علوم اجتماعی

         روش توضيحي :

 در اين روش مفاهيم توسط معلم تشريح و در مواقع لازم از پرسش و پاسخ استفاده مي گردد . تدريس از پيش نيازها شروع شده و به سوي سطوح بالاتر جريان مي يابد .  نكته مهم اين است كه سؤال و جواب در روش توضيحي زماني  مفيد است كه پاسخهاي يك دانش آموز به دقت توسط معلم و شاگردان از طريق همفكري مورد تجزيه و تحليل قرار گيرد .  اين روش راهي سريع براي دادن اطلاعات بوده و سازماندهي آن آسان است .

• شيوه پرسش و پاسخ :                       

شيوه پرسش و پاسخ شيوه اي است كه معلم به وسيله آن فراگير را به تفكر درباره مفهومي جديد يا بيان مطالبي فرا گرفته شده تشويق مي كند. معلم، وقتي كه مي خواهد مفهوم دقيق را در كلاس مطرح نمايد يا توجه فراگيران را به موضوعي جلب كند، شيوه پرسش و پاسخ را به كار مي برد و نيز به اين وسيله فراگير را تشويق مي كند تا اطلاع خود را درباره موضوعي بيان كند ممكن است براي مرور كردن مطالبي كه قبلاً تدريس شده اند مفيد باشد، يا وسيله خوبي براي ارزشيابي ميزان درك فراگير از مفهوم مورد نظر باشد.

• شيوه بحثي :

در شيوه بحثي، دانش آموزان فعالانه در يادگيري شركت مي كنند و مفهوم مورد نظر را از يكديگر مي آموزند. در اين شيوه معلم را مي توان به عنوان محرك، شروع كننده بحث و راهنما تصور كرد.معلم طوري سوال يا مسئله را مطرح مي كند كه دانش آموزان را به پاسخگويي يا حل مسئله تشويق كند.اين شيوه در دو مورد زير ، كاربرد خاصي دارد :

الف) موقعي كه معلم مي خواهد مفهوم جديدي را به فراگيران بياموزد (مانند موقعيت بال) و انتظار دارد كه همه آنها مفهوم را به شكلي واحد دريابند در اين صورت معلم سعي مي كند كه بحث را به جهتي بكشاند كه شكل صحيح مفهوم از آن نتيجه گيري شود.

ب) هدف معلم اين است كه ذهن دانش آموز را به تكاپو و جستجو وادارد. در اين صورت معلم مسئله اي را عنوان مي كند كه تا دانش آموزان راه حل آن را پيشنهاد كنند. در اين موقعيت معلم سعي مي كند كه موضوع بحث را به دلخواه خود كنترل نكند، تا راه حلي را كه خود در نظر دارد به كلاس تحميل نكرده باشد.

• شيوه نمايشي:

در اين روش پديده يا واقعيتي به نمايش گذاشته مي شود و مهارت ديدن، از محورهاي اصلي اين نوع آموزش است. با استفاده از اين روش مي توان با كمترين زمان، به تعداد زيادي از فراگيران اطلاعات داد. براي فعال تر كردن اين روش معلم يا مدير يادگيري مي تواند در حين نمايش از فراگيران سؤال كند و يا انجام بعضي از قسمتهاي نمايش كار را به دانش آموزان محول كند، همچنين با استفاده از وسايل و رسانه هاي آموزشي مؤثر مي توان جذابيت نمايش را افزايش داد. مكاني كه معلم مطالب را در آن ارائه مي دهد، بسيار مهم است. زيرا نمايش بايد قابل مشاهده باشد.

مراحل اجراي روش نمايش:     1) آمادگي و توضيح     2) نمايش دادن    3) آزمايش و سنجش

• الگوي ايفاي نقش:

 هدف اين الگو، رشد همدلي با ديگران و بررسي مسايل و واقعيت ها و ارزشهاي اجتماعي در عمل است. اين الگو معلم مسئول شروع و هدايت دانش آموزان است. به نحوي كه آنها را قادر به تحليل رفتار، ارزشهاي فردي، همدلي، حل مسائل ميان فردي، نقش ارزشها در مسائل اجتماعي و آسودگي در ابراز عقايد نمايد. اين الگو در همه برنامه هاي آموزشي و پرورشي و سنين مختلف كاربرد دارد.

بطور كلي اين الگو باعث افزايش فهم دانش آموزان در بهبود و گسترش ارزشهاي اجتماعي مي شود. براي مثال: معلم مي تواند از طريق اين الگو مسائل خوب و بد اجتماعي و يا رفتارهاي خوب و بد را توسط دانش آموزان به نمايش بگذارد و سپس در مورد آن به كمك فراگيران به بحث و ارزشيابي بپردازد.

بدين ترتيب معلم از طريق عمل (نمايش) به بررسي مسائل اجتماعي ، رفتاري و ارزشيابي آن توسط دانش آموزان مي پردازد.

• روش کارآیی تیمی :

معلم ابتدا از دانش آموزان مي خواهد كل متن درسي را به صورت انفرادي در مدت معين مثلاً 10 دقيقه  مطالعه كنند . بعد سوالهاي مكتوب و تستي و دو گزينه اي صحيح و غلط مربوط به كل درس را به دانش آموزان مي دهد تا ابتدا بصورت انفرادي در پاسخنامه پاسخ دهند در اين مرحله حق رجوع به متن درسي را براي يافتن پاسخ درست دارند . بعد همان سوال ها را دوباره به هريك از سرگروههاي تيم مي دهد تا به صورت گروهي بهترين و درستترين پاسخ ها را در پاسخ نامه با مشورت بنويسند و سعي كنند به پاسخ هاي يكسان با نظر اكثريت برسند اينبار حق رجوع به كتاب و يا متن درسي ندارند . بعد معلم پاسخ كليد را در اختيار  اعضاي گروهها قرار مي دهد تا آنها نمرات فردي و نيز نمره گروهي ورقه شان را در مدت معين محاسبه كنند . مثلاً معلم 20 سوال هر كدام يك نمره اي به دانش آموزان داده و نمرات فردي و گروهي ( 4 تيم )آنها به شرح جدول زير شده است : 

فهرست