اقدام پژوهی چگونه میتوانم (دانش آموزم) را در دروس هایش فعال کنم

چکیده

یکی از سوژه های مورد توجه اکثر خانواده‌ها مسائل تحصیلی فرزندان است. والدین دوست دارند فرزندانشان بیشترین و بهترین پیشرفت تحصیلی را داشته باشد و از طرف دیگر، افت تحصیلی، برای آنها موضوعی غیر قابل پذیرش است. والدین از این که فرزندانشان به هنگام ورود به دوره‌های راهنمایی و متوسطه دچار افت می‌شود، متعجب شده و سئوال می‌کنند که چرا دیگر فرزندشان انگیزه ای برای درس خواندن ندارد؟ دریافتن دلایل ضعف و مشکلات تحصیلی دانش آموزان عمدتاً به مسائلی از قبیل تنبلی و بی خیالی و بازیگوشی استناد می‌شود. ولی آیا این همه داستان است؟

به جرات می توان گفت که والدین مدارس معلمان و سایر افراد در ارتباط با موضوع مسائل تحصیلی دانش آموزان، بسیار ساده انگارانه و سطحی رفتار می کنند. کمتر کسی است که در علت یابی افت تحصیلی به ” لذت یادگیری ”‌ نیز توجه کند.

به چندین و چند دلیل، ما یعنی مدرسه و والدین کاری می‌کنیم که لذت یادگیری از دانش آموز گرفته می‌شود. وقتی این لذت کم می‌شود و یا از بین می‌رود طبعاً افت انگیزه و به دنبال آن افت تحصیلی پیش می آید. و ما چه می کنیم تا این افت ها جبران شود؟

مقدمه

اگر درک کنیم که ” یادیگری لذت است ” شاید بهتر بتوانیم پی ببریم که چرا از تلاش هایمان کمتر نتیجه می‌گیریم؟ مگر می‌توان در کسی به زور انگیزه ایجاد کرد؟ مگر لذت بردن از چیزی می‌تواند تحمیلی باشد؟ چه پیش می‌آید که یک دانش آموز کنجکاو و علاقمند به یادگیری، در ۶ سالگی به تدریج به فردی بدون انگیزه تبدیل می‌شود؟ یک دلیل عمده آن همین است که فرایند یاددهی یادگیری در جامعه ما نه تنها منطقی نیست، بلکه گاهی جنبه منفی هم دارد. مدارس و کلاس‌های ما گاهی نه تنها ایجاد انگیزه نمی‌کنند، بلکه انگیزه های داشته را هم از بین می‌برند. بازخواست‌های معلم و والدین از درس و مشق، امتحانات، سخت گیری ها و کنترل‌ها، تکالیف تحمیلی و غیر فعال، تاکید صرف و جایزه و ایجاد انگیزه‌های بیرونی و سایر موارد، منجر به یک نتیجه می شوند : یادگیری از عملی اختیاری به عملی اجباری تبدیل می‌شود. در این وضعیت کودک یا نوجوان، دیگر از یادگیری لذت نمی‌برد و آن راکاری برای خودش نمی‌داند. چرا بعضی از دانش آموزان به تدریج از درس و مدرسه نیز بیزار می‌شوند؟ آیا این پدیده ذاتی است، یا محصول اکتساب است؟‌چرا به جای آنکه موقعیت هایی برای لذت بردن از یادگیری تدارک ببینیم، کاملاً برعکس عمل کرده و موقعیت‌ها و فرصت‌ها را علیه ” لذت یادیگری ” به کار می‌گیریم؟ نیت مدارس و والدین خیرخواهانه است اما این خیرخواهی با ناشیگری و ناکارآمدی توام شده و بازخوردی منفی برجای می‌گذارد. در بیشتر تلاش‌های مدارس و والدین برای ارتقاء و انگیزه تحصیلی و ایجاد زمینه برای پیشرفت تحصیلی نوعی از زور و تحکم نهفته است. البته دلیل اصلی استفاده از چنین روشهایی بی‌حوصلگی و تسریع در نیل به نتیجه است.

اگر به مشکلات تحصیلی دانش آموزان، از زوایه ” لذت یادگیری ” نگاه کنیم، به طور حتم دریافتن راهکارهای اصلاحی نیز به نتایج متفاوتی خواهیم رسید. اصلاً کسی به این نکته توجه دارد که بزرگترین وظیفه آموزش و پرورش، یاد دادن نیست، بلکه ایجاد شوق یادگیری است. آموزش و پرورش ایران در این باره چگونه عمل می کند.

چون نمی‌توانیم شوق یادگیری را در سطح گسترده ایجاد کنیم، لذا از چند موفقیت علمی دانش آموزان در مسابقات و المپیادها ذوق زده می شویم مدارس ما بیش از هر چیز به روح جدیدی از جنس لذت یادگیری نیاز دارند. با علم کردن شاگر اول‌ها، المپیادی‌ها، برندگان مسابقات، تیزهوش‌ها، موفقیت های مدارس برخوردار و غیره، ضعف های خود را در عدم ایجاد شوق یادگیری و تحرک علمی می پوشانیم. منطقی بیاندیشیم، اگر ما به جای دانش آموزان امروزی بودیم چه می‌کردیم؟ آیا وقتی شرایطی فراهم می آوریم که دانش آموز از یادگیری لذت نمی برد، حق داریم که افت تحصیلی را غیر عادی تلقی کنیم؟!آیا در چنین شرایطی می‌توان انتظارداشت که کسی کشته و مرده یادگیری باشد؟