فایل ورد قابل ویرایش

توضیحی مختصر از متن فایل  :

چکیده:

 یکی از مهم‌ترین اهداف تعلیم وتربیت، اجتماعی ساختن دانش آموزان یعنی آماده کردن آنان برای شرکت فعال وسازنده در زندگی اجتماعی، کسب آگاهی نسبت به حقوق اجتماعی خود وبهره برداری صحیح از آن واحترام به حقوق دیگران وهمکاری با سایر افراد جامعه است، یکی از شیوه‌های گرایش دانش آموزان به فعالیت‌ها و تصمیم گیری‌های اجتماعی، مشارکت آنان در گروه‌ها وشوراهای متشکل از همسالان در مدارس است.در این راستا، مقالهٔ حاضربا بهره گیری از رویکرد کیفی (مصاحبه)، به بررسی نقش مشارکتی دانش آموزان در اداره امور مدرسه از طریق شورای دانش آموزی باتاکید بر رویکرد مدیریت مبتنی بر مدرسه است.نمونهٔ معرف، مدارس مقطع راهنمایی واقع در شهرستان ……… از جمله مدرسه تحت مدیریتم می‌باشد. برای تجزیه وتحلیل داده‌ها، ابتدا پاسخ‌های داده شده به هر سؤال جداگانه نوشته شدند. سپس، در زمینه‌های ظاهرشده، هردسته از پاسخ‌ها شناسایی گشتند و پس از جمع بندی، نتایج نشان داد که اجرای معقول طرح شورای دانش آموزی مدارس مقطع راهنمایی نیازمند توجه به نکاتی است که در نتایج تحقیق عنوان گردیده است.

کلیدواژه‌ها:

شورای دانش آموزی[1][4]، مشارکت[2][5]، مدیریت مبتنی بر مدرسه[3][6]، مسئولیت پذیری اجتماعی[4][7]

مقدمه:

            در هر اجتماع علمی سازمان‌هایی وجود دارند که برای تقویت آن اجتماع علمی نقش‌های متعددی را ایفا می‌کنند. تربیت دانش آموزان راهنمایی که در آغاز ورود به اجتماع بزرگ انسان‌ها هستند از حساسیت ویژه ای برخوردار است.

دراین دوره که بعنوان اساس دوره‌های بالاتر آموزشی است، دانش آموزان تجربیاتی کسب می‌کنند که درصورتیکه مرتبط با هم ودر ارتباط با مسائل شخصی واجتماعی باشد، برانگیزاننده، سودمند وموثر خواهد بود ویادگیری مادام العمررا به همراه خواهد داشت. یکی از فعالیت‌هایی که به اهداف این دوره یاری می‌رساند، فعالیت‌های گروهی است.

            با عنایت به رویکردهای جدید آموزش وپرورش نظیر مدیریت مبتنی بر مشارکت ومناسبات انسانی، تمرکز زدایی ومدرسه محوری در نظام آموزش وپرورش، جلب مشارکت عملی وحضور فعال دانش آموزان در فرایند تصمیم سازی وتصمیم گیری وامور اجرایی مدرسه بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. در بند 7 اصل شورای دانش آموزی آمده است که:

«در مدارس به عنوان آموزش عملی وبرای پرورش روحیه همکاری وتعاون وهمفکری وسعه صدر، تشکیل شورای دانش آموزی مورد تاکید قرار گیرد، این شوراها عملاً در تنظیم جریان امور مدرسه وهدایت پاره ای از فعالیت‌های خاص دانش آموزان علاوه بر نقش آموزشی می‌توانند جنبه اجرایی نیز داشته باشند»(فرهمندیان وهمکاران، 1383).

 بدیهی است اگر به دانش آموزان فرصت اندیشیدن، ابراز وجود ومداخله مؤثر در امور مربوط به خودشان داده شود، موجب عزت نفس وارتقاء شخصیت آنان ومسئولیت پذیری بیشتر وفعالیت خود انگیخته ومسئولانه آنان خواهد شد. در این راستا تشکیل شورای دانش آموزی در مدارس راهنمایی ونگرش مثبت وبرخورد مسئولانه دست اندر کاران تعلیم وتربیت وکارشناسان نسبت به اجرای این طرح، زمینه درونی ساختن فرهنگ مشارکت ومشارکت پذیری در دانش آموزان وتحولی کار ساز در نظام اجرایی وتصمیم سازی آموزش وپرورش فراهم می‌سازد. کسب آمادگی وآگاهی های لازم برای همزیستی، هم اندیشی، پذیرش تنوع دیدگاه‌ها وتحمل آراء وعقاید دیگران، مشارکت در امور یادگیری مهارت‌های زندگی از جمله اهدافی هستند که از مجرای شوراهای دانش آموزی تحقق می‌پذیرند. ولازمه دستیابی به اهداف مورد نظر برخورداری از مدیریت مشارکت جویانه در سطوح مختلف آموزش وپرورش، اتخاذ سیاست‌های مدبرانه در سازماندهی ونظارت مستمر بر برنامه‌ها واهتمام عملی در تقویت، توسعه وگسترش شوراهای دانش آموزی مدارس می‌باشد.

بیوگرافی:

اینجانب ………..، دارای مدرک …………….، سابقه …….. سال خدمت در ارگان مقدس آموزش وپرورش را دارم که 22 سال آن را در سمت مدیر بوده‌ام. در سال تحصیلی ….. نیز با عنوان مدیر آموزشگاه ………….. واقع در شهرستان ………………….. مشغول به کار بودم.

اهداف پژوهش:

1- بررسی نقش عوامل فردی تأثیر گذار بر مشارکت دانش آموزان در اداره امور مدرسه از طریق شورای دانش آموزی (انگیزه، علایق ووضعیت تحصیلی دانش آموزان).

2- بررسی نقش زمینه خانوادگی دانش آموزان در مشارکت آن‌ها (سطح سواد والدین، سطح درآمد وپیگیری وضعیت تحصیلی فرزندان).

3- مقایسه عوامل فردی وزمینه خانوادگی تاثیرگذار بر مشارکت دانش آموزان دراداره امور مدرسه

متدولوژی تحقیق:

این تحقیق به شیوهٔ کیفی انجام گردیده است. در این دسته از تحقیقات، ضمن تنظیم مصاحبهٔ ساختارمند، پژوهشگر با ذهنیت خود به تحقیق شکل می‌دهد وسعی در درک افراد مورد تحقیق دارد وبه دنیای آن‌ها وارد می‌شود ودربسیاری موارد خود را به جای آن‌ها قرار می‌دهد (مارشال و رأس من، 1377). با انتخاب روش تحقیق کیفی در این مطالعه، فرصت مشاهده جزئیات و مستند سازی پدیده مورد مطالعه ایجاد شد. مزیت داده‌های جمع آوری شده از این طریق نسبت به نظرخواهی‌های انجام شده در قالب پرسشنامه‌های مقیاسی، براین است که امکان آشنایی با فرایندهای رسیدن به یک پاسخ را برای پژوهشگر ایجاد می‌کند (همان منبع). لذا بینش وبصیرت پژوهشگر در این دسته از تحقیقات منجر به شرح وبسط سیستم پیچیدهٔ اجتماعی می‌گردد.

جامعه، نمونه و روش نمونه گیری:

 نمونه معرف از مدارس مقطع راهنمایی شهرستان می‌باشد. روند انتخاب به این شکل بود که درجریان جلسه انجمن اولیاء ومربیان، با مدیران مدارس مذکور صحبت گردید و از آن‌ها خواسته شد که در جریان برگزاری انتخابات شوراهای دانش آموزی در فرایند تحقیق مشارکت نمایند. دعوت از مدیران برای مشارکت در مطالعه با استقبال گرم آن‌ها مواجه گشت. لذا با مدیران مدارس نمونه و دو گروه از دانش آموزان (داوطلبان عضویت در شورای دانش آموزی و افراد شرکت کننده در انتخابات)، مصاحبه‌های ساختاری هدفمندی انجام شد و یک هفته بعد از انتخابات نیز مصاحبه‌هایی با منتخبین شوراهای دانش آموزی مدارس مذکورصورت گرفت. درنهایت مدیریت از 6 مدرسه راهنمایی دخترانه وپسرانه غیرانتفاعی، شاهد و دولتی، تعداد 48 نفر از اعضای عضو وغیر عضو انتخاب گردیدند. از این 48 نفر، 36 نفر، اعضای اصلی شورا بودند (منتخبین شورای دانش آموزی) و 12 نفر از داوطلبان عضویت در شورای دانش آموزی مورد مصاحبه قرار گرفتند و پاسخ‌های تأمل برانگیز ومستدل بررسی وتجزیه و تحلیل گردید.

روش تجزیه وتحلیل داده‌ها:

برای تجزیه وتحلیل داده‌ها، ابتدا پاسخ‌های داده شده به هر سؤال جداگانه نوشته شدند، سپس طبق توصیه استراوس وکوربین[5][8]، زمینه‌های ظاهرشده در هردسته از پاسخ‌ها، شناسایی گشتند، آنگاه باجمع بندی آن زمینه‌ها، موارد زیر مشخص شدند:

الف) نقش عوامل فردی تاثیرگذاربرمشارکت دانش آموزان دراداره امور مدرسه از طریق شورای دانش آموزی (انگیزه، علایق ووضعیت تحصیلی دانش آموزان).

ب) نقش زمینه خانوادگی دانش آموزان درمشارکت آن‌ها دراداره امور مدرسه (سطح سواد والدین، سطح درآمد وپیگیری وضعیت تحصیلی فرزندان).

ج) مقایسه عوامل فردی وزمینه خانوادگی تاثیرگذار بر مشارکت دانش آموزان دراداره امور مدرسه در بین مدارس عادی (دولتی)، غیرانتفاعی وشاهد دختران وپسران دوره راهنمایی.

ضرورت واهمیت شورای دانش آموزی:

            یونیسف، مشارکت کودکان در مورد موضوعهای مربوط به آن‌ها از سالهای نخست زندگی رافرصتی می‌داند که آنان را از هرج ومرج طلبی، آسیب پذیری وسلطه پذیری مصون نگه می‌دارد ومی تواند نسلی از جوانان را که راجع به حقوق خود ودیگران احساس احترام و دلمشغولی بیشتری می‌کنند تربیت کند. همچنین یونیسف در گزارش خود می‌افزاید که در راندن کودکان به کنار، خطر سقوط جدی وجود دارد وقتی کودکان راازفرایند تصمیم گیری خارج کنید وفرصت های لازم برای مداخله سازنده آنان را در موضوعات مؤثر بر زندگیشان فراهم نسازید، کودکان فاقد توانایی ومهارتهای حیاتی در رشد ونمو خود در بزرگسالی می‌شوند (کامکار، 1382).

تشکیل شورای دانش آموزی مدارس راهنمایی، بستری مناسب برای پاسخگویی به بخشی از نیازهای دانش آموزان است. برخی عوامل انگیزشی موجود برای همکاری ومشارکت دانش آموزان در شورای دانش آموزی به شرح زیر است:

1-  انگیزه کمک به همکلاسی وبرآوردن نیازهای مربوط به خود شکوفایی فرد (باید توجه داشت که فعالیت معلمان ومشاوران مدرسه در روزهای پیش از برگزاری انتخابات شورا در ایجاد چنین نیازی در دانش آموزان تأثیر بسزایی دارد).

2-  جذابیت‌های موجود در کارهای عملی. بعنوان نمونه، اینکه پسران لباس فرم بپوشند وبا ابزار سروکار داشته باشند از جذابیت بسیار بالایی برای آنان برخوردار است.

3-  وجود فضایی نو ومتفاوت با محیط زندگی برای دانش آموزان. اینکه دانش آموزان در محیطی جدید وفارغ از بعضی قوانین به فعالیتی سازنده می‌پردازند.

4-  وجود فضایی صمیمی ونشاط آور در شورای دانش آموزی. محیط فعال وسازنده به دانش آموزان فرصت می‌دهد که در کنار یکدیگر حول محور کار وتلاش، صمیمیت‌ها وروابط دوستانه ای را شکل دهندوعمق بخشند. مسئولان برگزاری شورا نیز باایجاد فضایی نشاط آور وبا طراحی برنامه‌های مختلف علمی، ورزشی، هنری وفرهنگی به نوبه خود بر جذابیت‌های شورا می‌افزایند (فرهمندیان وهمکاران، 1383).